Ontdek de impact van ego-posities en organisatiescripts
Yes! Ik heb mijn certificaat in Transactionele Analyse (TA) 101 behaald! TA heeft me niet alleen geholpen om mezelf beter te begrijpen, maar ook om de dynamieken binnen teams en organisaties helder in kaart te brengen. Wat me zo aanspreekt aan TA, is dat het een eenvoudige, maar diepgaande manier biedt om communicatie te analyseren en te verbeteren. En dat kan een wereld van verschil maken in hoe mensen samenwerken.
Wat is Transactionele Analyse (TA)?
TA werd in de jaren ’50 ontwikkeld door psychiater Eric Berne. De kern van de theorie is dat ieder mens communiceert vanuit drie verschillende ‘ego-toestanden’: Ouder, Volwassene, en Kind. Deze toestanden zijn niet te vergelijken met rollen zoals die van een ouder of een kind, maar het zijn manieren van denken en reageren die we allemaal in ons hebben.
- Ouder-positie: Dit is de stem van autoriteit, regels en waarden. Het kan zowel zorgzaam als controlerend zijn. Denk aan iemand die advies geeft of oordeelt: “Je moet dit zo doen.”
- Kind-positie: Deze komt voort uit onze emoties en spontane reacties. Dit kan speels, creatief of rebels zijn, maar ook angstig of onzeker. Een voorbeeld hiervan is: “Waarom moet ik dit altijd doen? Het is niet eerlijk!”
- Volwassene-positie: Dit is de rationele, objectieve kant. Vanuit deze positie baseer je je communicatie op feiten en logica, zonder emotioneel of beoordelend te zijn: “Wat is precies het probleem en hoe lossen we dit op?”
Elke interactie die je hebt, verloopt via deze ego-posities. Wanneer er een mismatch ontstaat (bijvoorbeeld als iemand vanuit de Ouder-positie praat en de ander vanuit de Kind-positie reageert), kunnen er spanningen en misverstanden ontstaan.
Hoe werkt TA in een organisatie?
Stel je voor dat je tijdens een vergadering zit. Een leidinggevende begint de discussie met een dwingende toon vanuit de Ouder-positie: “Jij hebt dit niet goed aangepakt.” De kans is groot dat de ander dan vanuit de Kind-positie reageert, misschien wel met een defensieve of opstandige houding: “Het is ook altijd mijn schuld!”
Dit soort interacties komt in veel teams voor en kan de samenwerking flink verstoren. Wat TA doet, is je leren bewust te worden van deze patronen. Door te communiceren vanuit de Volwassene-positie – rustig, feitelijk en zonder oordeel – kun je deze negatieve spiraal doorbreken. Zo creëer je een omgeving waarin mensen constructief en met wederzijds respect samenwerken.
Een organisatiescript, wat is het en hoe herken je het?
Naast het analyseren van individuele interacties, introduceert TA ook het concept van het organisatiescript. Dit is vergelijkbaar met het persoonlijke levensscript dat we ontwikkelen in onze jeugd, maar dan op organisatieniveau. Een organisatiescript bestaat uit onbewuste regels, overtuigingen en gedragingen die bepalen hoe een organisatie functioneert. Deze kunnen positief zijn, maar ook beperkend werken.
Een organisatiescript kan bijvoorbeeld de onuitgesproken regel bevatten dat “we conflicten vermijden” of “we houden altijd alles onder controle”. Dit script beïnvloedt hoe medewerkers zich gedragen, welke besluiten worden genomen en hoe problemen worden aangepakt. Vaak is het een patroon dat van generatie op generatie in de organisatie wordt doorgegeven, zonder dat men zich daar bewust van is.
Een organisatiescript kun je herkennen aan terugkerende patronen binnen het bedrijf. Zijn er vaak dezelfde soort conflicten of problemen? Worden beslissingen altijd op een bepaalde manier genomen? Kijk ook naar de onuitgesproken normen: wat wordt gezien als ‘normaal’ gedrag? Dit zijn aanwijzingen voor het onderliggende script.
Waarom is dit belangrijk voor jouw organisatie?
Het herkennen en aanpassen van een organisatiescript kan een enorme impact hebben. Wanneer een script negatief is – bijvoorbeeld een cultuur van wantrouwen of het vermijden van feedback – belemmert het de groei van de organisatie en het welzijn van medewerkers. Door TA toe te passen, kun je deze onderliggende patronen aan het licht brengen en veranderen, zodat de organisatie zich kan ontwikkelen op een manier die past bij haar doelen en waarden.
Wat kun je hiermee binnen jouw organisatie?
- Bewustzijn creëren: Het begint allemaal met bewustwording. Waar communiceren jij en je collega’s vanuit? Ouder, Volwassene of Kind? En welke patronen zie je terug in de organisatie? Door stil te staan bij deze vragen, kun je de interacties en cultuur in jouw team positief beïnvloeden.
- De juiste toon vinden: Niet elke situatie vraagt om dezelfde aanpak. Soms is een zorgzame Ouder nodig, bijvoorbeeld wanneer een collega steun nodig heeft. Maar als er beslissingen genomen moeten worden, is de objectieve Volwassene vaak de beste keuze.
- Conflicten oplossen: Veel conflicten ontstaan doordat mensen onbewust vanuit verschillende ego-posities reageren. Door TA toe te passen, kun je dit herkennen en bewust overschakelen naar de Volwassene-positie, waardoor je conflicten sneller en constructiever kunt oplossen.
- Het organisatiescript doorbreken: Herken de onbewuste regels en overtuigingen binnen je organisatie. Als bepaalde patronen niet meer werken, is het tijd om ze aan te passen. TA helpt je deze scripts te herkennen en bewust te veranderen.
Want to KNOW how?
TA is een krachtige tool die niet alleen je eigen communicatie verbetert, maar ook die van het hele team. Het zorgt ervoor dat mensen zich gehoord en begrepen voelen, en dat er sneller resultaten worden geboekt. Ik kijk ernaar uit om dit verder te implementeren binnen KNOW en onze trajecten.
Heb jij al eens nagedacht over welke ego-positie jij vaak inneemt op je werk? En welk script misschien wel door jouw organisatie heen speelt?